जांभळ्या आठवणी !

            रणरणत्या मे महिन्यात जीव लाहीलाही होत असतांना गावापासून लांब निघून जावं , हसणारा पळस तुमचा उष्मा घालवायला उभाच असेल, हळू हळू आणखी पुढे सरकाव... अन उंच हिरव्याकंच पानांनी बहरलेल्या झाडाच्या कुशीत शिरून निळी जांभळी झुंबरच झुंबर पाहून सारं-सारं विसरून जावं .

         उन्हा पूर्वी फुलणाऱ्या अन रणरणत्या उन्हात फळनाऱ्या ह्या जांभूळ झाडाखाली पाचोळाही गाधी बनून तयार असतो ! त्या पाचोळ्या गाधीवर अलगद पडलेली टपोरी जांभळ उचलावी , जिभेवर ठेवावी अन त्या आगळ्या-वेगळ्या स्वादानं.... माणसाचं हरवलेलं चैतन्य परत यावं ! किती मजेदार नाही ?

         पिकलं जांभूळ तोडू नकाsss .. म्हणतानाच मग एकदोन दगड भिरकावायची . आणखी जास्तीची जांभळ जमा झाली की , मग पळस पानांचा पुडा बांधायचा...अंगोपांगी फुलणारा पळस ह्या खेपेस पानं द्यायलाही कचरत असतो , पण त्याने हसून दिलेल्या चार-दोन पानांना जांभळाची चांगली मोठी पाने जोडायची... पुडा हात रूमलात बांधून मनगटाला लटकवायचा , आपला पंधरा शुद्ध रुमाल जांभळा होत असतांनाही किती सुखद वाटत नाही ? असं मस्त मजेदार चवी अन रंगासोबत... आपल्याच मस्तीत हरवून जायचं !

         जांभूळ ! टपोर ... गर्द जांभळा रंग ... हाताने कोरीव काम केलेलं आहे असं वाटावं अश्या कडा ... चकचकीत साल ... तिच्यात आपल प्रतिबिंबच जणू पहाव ! अगदी थोडे खाल्ले तरी पोट भरणार पण मन मात्र हटकून अतृप्त ठेवणार !! जांभूळाच जांभूळ हे नाव रंगावरून पडलाय की जांभूळामुळेच जांभळ्या रंगाचं नामकरण झालं ? याच अजूनही मला कोडचं आहे .

         जांभूळ पिकल्या झाडा खाली रणरणत्या मे ची एखाद-दोन दुपार गेली म्हणजे एखाद्या मोठ्या हिल स्टेशन वर आख्खा उन्हाळा घालवून आल्याचा आनंद मला व्हायचा .

         या जांभूळ आख्यानात सूर भरणारी भारती... जांभूळानं जांभळी झालेली जीभ , ययोयोsssss करून मला दाखवायची , आणि मी तिच्या सारखंच, ‘ तुझ्या पेक्षा माझी जीभ जास्त रंगली ’ म्हणत लहान मुलांसारखे जीभ बाहेर काढायचो . जांभूळाचं ते छोटसं गासोड घेऊन घराकडे परततांना तिच्यासोबत भावी आयुष्याचे गणित सोडवण्याच्या चवदार चर्चा करीत असू नांगरलेल्या शेतातून ढेकळ फोडत चालतांना आयुष्याच्या वाटेवरील प्रश्नांची ढेकळ विरघळून सुखाचे पिक फुलेल का ? असा प्रश्न डोळ्यात तरारून यायचा... घर कधी यायचं ते कधी कळायचंही नाही .

         पण नंतरचे उन्हाचे चटके त्या आठवणीत सुसह्य होऊन जायचे . जांभळासाठी भिरकावलेले दगड... दगड उचलून नेम धरतांना तिच्याशीही चालवलेली नेमबाजी .... अन पाचोळ्या गढीवर बसून तिच्याशी झालेल्या आनाबाका... सारं-सारं आठवत हसत हसत उन्हाळा निघून जायचा . पावसाचा हलकासा शिडकावा झाला... जूनच्या प्रारंभीही टोपल भरून जांभळ विकायला यायचे आणि मी पुन्हा ‘ ते ’ बघून  त्या आठवणीत हरवून जात असे .

         परवाच झालेल्या चक्री वादळानं जांभळाची झाड झोडपून काढल्याच वर्तमान पत्रातून वाचलं . ज्या झाडाखाली कधी जांभळा सडा पडायचा आज ती झाड चक्री वादळाच्या तडाख्यानं हिम्मत हरली असतील ! कच्या-हिरव्या-कोवळ्या जांभळानी  माना खाली टाकून मातीशी नातं सांगत मैत्री बांधली असेल एरवी मोहित करणारी कोकीळाही , कर्कश आवाजात रडत असेल आणि या जांभळावर दीड-दोन महिने घर चालवणारी सरस्वती आणि तिचा मुलगा पक्या... उर बडवून रडत बसले असतील . नक्कीच ! वर्तमान पत्रातल्या बातमीनं मला जांभळा भोवतीचं सारं चित्र डोळ्यासमोर उभं केलंय अन मी वेगळ्याच दुनियेत हरवून गेलो .

         आज ती रणरणती दुपार तर आहेच पण जांभळे खायला जायची सोय नाही अन असे जुळून आणले तरी जांभळ खात उन्हावर मात करून जीवनाचे गीत गाण्यासाठी ती नाही . खरतर आज ती (ती) नाही अन मी (मी) नाही ! जांभूळलेल्या दिवसांची आठवण एवढंच माझ्या हाती !! 

         गावाकडून आलेल्या एक स्नेह्याने सांगितलं आणि मी आणखीनच हरखून गेलो . चक्री वादळानं झोडपली गेलेली जांभळ उभी राहिलीही असती पुन्हा त्वेषाने... पण सदानंद जोशींनी रानातली पाचही जांभूळ झाड कापून आणलीयत म्हणे ! पर्यावरणा पासून लांब चाललेला माणूस एक एक करून हा झाड झाडोरा खाऊन टाकत असतांना कधीतरी कुणालातरी आम्ही अनुभवलेले जांभळे दिवस पुन्हा अनुभवायला मिळतील का ?